W kwestii jednego z najpiękniejszych zdań w Biblii – wybór czysto subiektywny – nikogo nie mam zamiaru przekonywać, ale proszę spojrzeć na zdanie na zielono poniżej. Niezłe, prawda? Świat stworzony przez Boga, nie był godzien wszystkich, których wymienia autor Listu do Hebrajczyków.

[…] Inni zaś zostali zamęczeni na śmierć, nie przyjąwszy uwolnienia, aby dostąpić lepszego zmartwychwstania. Drudzy zaś doznali szyderstw i biczowania, a nadto więzów i więzienia; byli kamienowani, paleni, przerzynani piłą, zabijani mieczem, błąkali się w owczych i kozich skórach, wyzuci ze wszystkiego, uciskani, poniewierani; ci, których świat nie był godny, tułali się po pustyniach i górach, po jaskiniach i rozpadlinach ziemi. A wszyscy ci, choć dla swej wiary zdobyli chlubne świadectwo, nie otrzymali tego, co głosiła obietnica, ponieważ Bóg przewidział ze względu na nas coś lepszego, mianowicie, aby oni nie osiągnęli celu bez nas (Heb 11,35-40).

To tyle w kwestiach estetycznych, przejdźmy na chwilkę i na szybko do kwestii biograficznych. Jednego z bohaterów wiary spotkała nietypowa śmierć – “przerżnięcie piłą”- żeby zacytować dosłownie. Kim był ów nieszczęśnik? Biblia milczy na ten temat. Więcej za to ma do powiedzenia pewne pismo apokryficzne, pt.: “Męczeństwo Izajasza”. Pismo to zostało skompilowane około II w. n.e., czyli po napisaniu Listu do Hebrajczyków, jednak informacja w niej zawarta musiała być znana już wcześniej.

Orygenes w “Liście do Juliusza Afrykańskiego” poświadcza, że historia była znana i opisana własnie w piśmie pt.: “Męczeństwo Izajasza”:

[ponieważ] starano się ukrywać przed ludem teksty krytykujące starszych, przywódców i sędziów, a kilka tych tekstów zachowało się w apokryfach. Jako przykład możemy przytoczyć opowiadanie o Izajaszu, poświadczone przez List do Hebrajczyków, a pominięte we wszystkich oficjalnych księgach [żydowskich]. […] Wiadomo, że to Izajasza przecięto piłą; opowiada o tym pewien apokryf, a tekst ten zapewne umyślnie został zniekształcony przez Żydów: włączyli oni do tekstu pewne nieodpowiednie wyrazy, aby cały tekst wydał się podejrzany […]

Apokryf w całości dostępny na stronie earlychristianwritings, ale interesujący nas fragment po polsku zamieszczam poniżej:

Ze względu na tę wizję Beliar rozgniewał się na Izajasza, a ten wszedł w serce Manassesa i przeciął go drewnianą piłą w mieście Sunder. A gdy piłowano Izajasza, Belchira stanął oskarżając go, a wszyscy fałszywi prorocy stali i śmiali się i naigrywali z Izajasza. Belchira stanął przed Izajaszem i mówił do niego: “Powiedz, kłamałem we wszystkim co mówiłem, a drogi Manassesa są prawe”. Ale Izajasz miał wtedy wizję Pana i choć oczy miał otwarte nie widział Belchira.

Apokryf “Męczeństwo Izajasza” odnosi się i rozwija historię, którą przekazuje 2 Księga Królewska 21,6. Manasses był wyjątkowo okrutnym i niemoralnym królem, kazał m.in. swojego pierworodnego syna “przeprowadzić przez ogień” – innymi słowy złożyć w ofierze całopalnej, czynił wszystko co złe w oczach Pana i “drażnił go”. Właśnie tym drażnieniem zajmuje się “Męczeństwo Izajasza” opisując czyny Manassesa szczegółowo, ale także podaje właśnie opis śmierci Izajasza przez przecięcie piłą. Apokryf dalej opisuje wizje jaką miał Izajasz w trakcie śmierci.

Znajomość pism żydowskich, apokryfów, choć nie jest wymagana do zbawienia, to jest bardzo pomocna w rozumieniu niektórych fragmentów Pisma Świętego.