Po pierwsze nie wiadomo czy było ich trzech. O trzech darach złożonych Mesjaszowi wspomina Ewangelia Mateusza, i tylko stąd wysnuwano wniosek o liczbie przybyszów. Nie byli to także królowie, jak często się tradycyjnie nazywa. Mało kto chyba kiedykolwiek wątpił w autentyczność przekazu Mateusza, nikt jednak do dziś nie zidentyfikował tajemniczych przybyszów. Intrygująca sprawa. „Królowie Tarszysz i wysp niech przyniosą dary, Królowie Saby i Seby niech złożą daninę, Niech mu oddają pokłon wszyscy królowie, Niech mu służą wszystkie narody!” Ps 72,10-11

Jednak królowie?

Pierwsi chrześcijanie chcieli bardzo by wydarzenie opisane przez Mateusza było wypełnieniem proroctw Starego Testamentu, które zapowiadały, że królowie przybędą pokłonić się Mesjaszowi (por. Ps 72,11). Tertulian (ur. 155) dowodził, że w magoi przybyłych ze Wschodu należy widzieć królów, a właściwie tłumaczył, że magoi byli poważani niczym królowie:

Należy uznać owych wschodnich magów, którzy obdarzają tak wczesne dzieciństwo Chrystusa złotem i kadzidłem. I wzięło dziecię moc Damaszku bez bitwy i oręża [por. Iz 8,4] (…) O tym darze złota mówi również Dawid: ‚I dadzą mu ze złota Saby’ oraz ‚królowie Arabów i Saby złożą mu daniny’ [Ps 72,15]. Bo istotnie Wschód uważał magów prawie za królów, a Damaszek dawniej był dołączony do Arabii, zanim nie została przekształcona z podziału krain syryjskich w Syrofenicję. Jej to ‚moc’ wziął wówczas Chrystus, przyjmując jej znaki, złoto i oczywiście pachnidła. A ‚łupy Samarii’ zaś znaczy, że samych magów pojął, gdy rozpoznali go i uczcili darami i oddali hołd na kolanach [Mt 2,11] jako Panu i królowi i to za świadectwem wskazania i przewodem gwiazdy [Mt 2,9]. Stali się łupami Samarii, to znaczy bałwochwalcy uwierzyli teraz w Chrystusa („Przeciw Żydom” 9).

Widzę go, lecz nie teraz, oglądam go, lecz nie z bliska. Wzejdzie gwiazda z Jakuba, Powstanie berło z Izraela, I roztrzaska skronie Moabu, Ciemię wszystkich synów Seta. Lb 24,17

Orygenes [2. Przeciw Celsusowi, s. 46] pisał, że Balaam był odpowiedzialny za rozpowszechnienie obietnicy przyjścia zbawiciela i z tą informacją zgadzają się na ogół komentatorzy [3. Hadrian Mar Elijah Bar Israel, The Star of Betlehem, 2013, s. 4.].

Skąd przybyli?

W XII w.  pojawiła się informacja, której nie udało mi się potwierdzić, że pochodzili oni z Chaldei, znad rzeki Saby [1. Arkadiusz Bednarczyk, Trzej Królowie Jadą…]. Co ciekawe z Ur Chaldejskiego pochodził przecież ojciec Abrahama ,Terach. Jaki ten świat mały!

 

Justyn Męczennik, ojciec apostolski z II wieku, zwrócił

„Tymczasem proroctwo zawiera ten oto dodatek: ‚Zanim by dziecię umiało mówić: ojcze i matko, weźmie moc Damaszku i łupy Samarii’ [por. Iz 8,4]. I nie możecie też pokazać żadnego Żyda, któremu by się kiedykolwiek taka rzecz wydarzyła. My natomiast możemy udowodnić, że to się spełniło w naszym Chrystusie. Skoro się On bowiem narodził, przybyli magowie z Arabii i pokłon Mu oddali, przedtem zaś poszli do Heroda” („Dialog z Żydem Tryfonem” 77,3-4).
„Tedy magowie z Arabii poszli do Betlejem, pokłonili się Dziecięciu i złożyli Mu dary, złoto, kadzidło i mirrę, a potem, po skłonieniu się Dziecięciu w Betlejem, otrzymali w objawieniu rozkaz, by nie wracali do Heroda” („Dialog z Żydem Tryfonem” 78,2).
„Że zaś miał wzejść jak gwiazda z rodu Abrahamowego, oznajmił Mojżesz, kiedy mówił: ‚Wzejdzie Gwiazda z Jakuba, i Wódz z Izraela’ [Lb 24,17]. A inne Pismo powiada: ‚Oto Mąż! Wschód imię Jego’ [Za 6,12 LXX: Ἀνατολὴ]. Gdy bowiem w chwili narodzenia Jego na niebie wzeszła gwiazda, jak to napisano w Pamiętnikach Jego apostołów, zrozumieli to magowie z Arabii, przybyli i oddali Mu pokłon” („Dialog z Żydem Tryfonem” 106,4).

Skąd wiedzili, że mają czekać na gwiazdę?

O magoi pisze nie tylko Mateusz, ale te postaci pojawiają się także wiele razy w Księdze Daniela. Relacje o magoi przekazują także źródła pozabiblijne, np. grecki historyk Herodot, piszący w IV w. p.n.e. w swoich „Dziejach”. Herodot pisał o wojnach perskich i z Persją łączył własnie magoi, nazywając ich „wykładaczami snów” (por. Dzieje, s. 36) [1. Herodot, Dzieje, s. 36, dostępne online: http://romanum.historicus.pl/art/herodot%20-%20dzieje.pdf]. Podsumujmy: Balaam około 1200 r. p.n.e. ogłasza Izraelowi nadejście Mesjasza, którego zapowie gwiazda, Bileam staje się ważnym prorokiem w Mezopotamii, w VI w. p.n.e. Izrael trafia do niewoli babilońskiej pod władzę perską, Daniel zostaje zwierzchnikiem magoi, którzy wywodzą się od Bileama, Daniel przepowiada (trafnie) datę nadejścia Mesjasza, powstają pisma zaratusztranizmu.

Bileam – odpowiedzialny za wszystko

W tych pismach, poza wieloma interesującymi wątkami, którymi teraz się nie możemy zająć, pojawia się oczekiwanie Saszjanta… tzn. Mesjasza, który narodzi się z dziewicy i zbawi świat.

And Anders Hutgård concluded that the Gospel story of the Magi was influenced by an Iranian legend concerning magi and a star, which was connected with Persian beliefs in the rise of a star predicting the birth of a ruler and with myths describing the manifestation of a divine figure in fire and light. [1. Anders Hutgård, „The Magi and the Star: The Persian Background in Texts and Iconography„, w Peter Schalk, Michael Stausberg (red), Being Religious and Living through the Eyes, Uppsala, Almqvist & Wiksell International, 1998, Acta Universitatis Upsaliensis: Historia Religionum (14), pp. 215-225.]

Niedaleko Mosulu, w Iraku, znajduje się kościoł pochodzący z VI w. n.e., który na fundamentach z I w. n.e. ma wyryty napis: „Kościół trzech Magoszi” [4. Hadrian Mar Elijah Bar Israel, The Star of Betlehem, 2013, s. 4.].

Proroctwo zaczęło żyć własnym życiem

Balaam, wspomniany przez Stary Testament, prorok pogański, pierwszy od którego przychodzi tak wyraźna zapowiedź Mesjasza, którego zapowiadać będzie gwiazda, był wielką postacią także poza kręgiem biblijnym. w 1967 r. odkyto w Deir ‚Alla inskrypcję z proroctwem niejakiego Bileama, syna Beora (por. (Lb 22-24)[5.  Marek Baraniak, Profetyzm Kananejski a Profetyzm Balaama z Deir ‚Alla („Żyjemy dla Pana” (Rz 14,8). Studia ofiarowane Siostrze Profesor Ewie J. Jezierskiej OSU, red. W. Chrostowski, Rozprawy i Studia Biblijne 23; Warszawa 2006, dostępne online: http://www.biblistyka.umk.pl/pobierz/9a5910147615caa941e797e2ca4b3e41e0a93f7b.pdf]. Balaam był królewskim prorokiem z Mezopotamii, być może związanym z Midianitami. Midianici w późniejszym okresie weszli w skład Medo-Persji.

Król Nebukadnesar, twój ojciec, ustanowił go  (Daniela) przełożonym nad wróżbitami, czarownikami. Dn 5,11

W okresie niewoli babilońskiej, gdy Babilonem zawładnął perski Cyrus – nazwany w Starym Testamencie mesjaszem – w VI w. p.n.e.  Izraelici zetknęłi się z religią perską, którą był dopiero co powstały zaratusztranizm (od proroka Zaratustry)[6. Słownik Tła Biblii, Vocatio, s 100.]. W zaratusztranizmie kasta kapłanów nazywała się magoi, a biblijny Daniel, dzięki umijętności wykładania snów, dostał się na szczyty władz w Babilonie i został nazwany Rab-Mag – Mistrz Magoi. Daniel wyjaśnił proroctwo o 70 tygodniach, w których pada dosyć dokładna data przyjścia Mesjasza.

Ciekawe, że właśnie od tego okresu zaczęto spisywać święte pisma zaratusztranizmu, tzw. Awestę (pierwszą wersję zniszczono za Aleksandra Wielkiego, ale później odtworzono, poza tym znana za pewne była tradycja ustna). Choć ostateczne redakcje sięgają jeszcze drugiego tysiąclecia nowej ery, to ich początek uznaje się w przybliżeniu w VII-VI w. p.n.e.[7. Avesta, Catholic Encyclopedia, dostęp online: http://www.newadvent.org/cathen/02151b.htm].

Zapowiedź nadejścia Saoszjanta w Jaszcie, częsci Awesty, świętego pisma Zaratusztranizmu (Jaszta 19,88-98)

Przeczytaj zapowiedź Soaszjanta, Jaszta 19,88-98

W okresie zmiany ery rzymianie zaczęli bić bardzo dużo monet z symbolem gwiazdy – tak jakby wszyscy o niej wiedzieli.

Możemy też przeczytać Apokryf „Cykl o Trzech Magach„.